homo domestique

· Ζομια είναι ένας όρος που επινοήθηκε απο τον Ολλανδό Willem Van Schendel με σκοπό να ονοματοδοτήσει  μια ευρεία περιοχή 2,5 χιλιάδων χιλιομέτρων που εκτείνεται απο το Βιετνάμ μέχρι το βορειοανατολικό μέρος της Ινδίας( Νότια κίνα, Καμπότζη, Λάος, Ταυλάνδη, Βιρμανία). Αυτή η ορεινή επικράτεια ,αποτελείται απο πολυάριθμες εθνικές μειονότητες(Akha, Hmong ou miao miao , Karen, Tai, Lahu,Mien, Wa κ.ο.κ). Αυτές οι μειονότητες εξέφραζαν παρελθοντικά  μια διαρκή αντίσταση έναντι της κρατικής εξουσίας με τον πλουραλιστικό πολιτισμό τους, τις παραδόσεις  τους, τις διαφορετικές τους γλώσσες, με τις -κατα κανόνα -προφορικές τους κουλτούρες , με τις ευέλικτες εθνικές τους ταυτότητες και την αποφυγή αγροτικής μονοκουλτούρας. Αυτές ωστόσο οι εθνικές μειονότητες που κατάφεραν να ξεφύγουν του κρατικού  κλοιου- λόγω της νομαδικότητας τους και του ιδιόμορφου τρόπου ζωής τους-  έχουν σημερινά αποδυναμωθεί. Πολλές απο αυτές, έχουν ενσωματωθεί στα κράτη,  στην επικράτεια των οποίων εντάσσονται.  

· Αλλες μειονότητες που εκφράζουν  αντίσταση ή άρνηση της κρατικής εξουσίας αποτελούν οι Κοζάκοι , οι Bέρβεροι και κάποιες απο τις αυτόχθονες φυλές των αμερινδών. Άλλες εφαρμόζουν την νομαδικότητα ως πρακτική εντός των κρατών έτσι ώστε να την '' σκαπουλάρουν'' (  βλέπε τσιγγάνους).  Ενα ακόμη παράδειγμα αποτελούν οι εθνικές μειονότητες μεταξύ Αιθιοπίας και Σουδάν. Μέχρι και σήμερα, αυτές αποτελούν ένα επιτυχές παράδειγμα αντίστασης κατά του κρατικού ελέγχου/ οργάνωσης των δυο κρατών.  

· Domus :  συγκέντρωση ανθρώπων, εξημερωμένων φυτών και ζώων και παρασίτων .

· Domus : η απαρχή του αισθήματος βαρεμάρας ;!

·  Ηταν αυτή η ανευ προηγουμένου συγκέντρωση, η απαρχή της εξημέρωσης ? ( η εγγύτητα υποβοήθησε την διαδικάσια της  εξημέρωσης , η οποία είχε ενδεχομένως ξεκινήσει απο τότε που ο άνθρωπος εξημέρωσε τη φωτιά)

· Οι ίδιοι οι άνθρωποι αυτο-εξημερώθηκαν εξίσου μετατρεπόμενοι σε σκλάβοι των ζώων-φυτών τους (καθημερινή ενασχόληση και φροντίδα ).

· Η αγροκουλτούρα οδήγησε σε πολλα μυοσκελετικά προβλήματα, ενώ ο περιορισμός διατροφικής ποικιλίας που επέφερε η καλλιέργεια σιτηρών,  οδήγησε σε διατροφικό στρες και συρρίκνωση του αναστήματος.  

· Οι τροφοσυλλέκτες-κυνηγοί διέθεταν μια ευρεία γνώση του φυσικού περιβάλλοντος. Η συνύπαρξη των αγρο-καλλιεργητών  με έναν περιορισμένο

αριθμό ζώων-φυτών , επέφερε μια σημαντική υποβάθμιση της γνώσης του φυσικού κόσμου.  

· Η νεολιθική επανάσταση οδήγησε σε μια φτωχοποίηση της ευαισθησίας και της πρακτικής γνώσης του φυσικού κόσμου σε μια  μια φτωχοποίηση των διατροφικών συνηθειών, σε μια συστολή του xώρου διαβίωσης και της μέχρι πρότινος πλούσιας τελετουργικής πρακτικής και εν τέλει στην απαρχή του ''πολιτισμού''.  

· Τα πρώτα κράτη χαρακτηρίζονταν απο αστάθεια και ευθραυστότητα. Συνεπώς , ήταν επιρρεπή ως προς μια όλικη κατάρρευση. Παράλληλα, η επονομαζόμενη ''σκοτεινή εποχη '' που επακολούθουσε της κατάρρευσης, χαρακτηριζόταν απο μια βελτίωση του βιοτικού επιπέδου /ευζήν (ελευθερία, καλύτερη υγεία λόγω τροφής νομαδισμού κ.ο.κ). Τα κράτη -με τον πολιτισμό τους- και η ''σκοτεινή εποχή'' εκτός κράτους αποτελούν ένα ωραίο ιστορικό-και αντιφαντικο-αφήγημα !  

· Ο αναπαραγωγικός έλεγχος αποτελεί μια εκ τις μεθόδους της εξημέρωσης.  

· Η ανάδυση του homo sapiens χρονολογείται το 200.000 π.Χ και η παρουσία του εκτός Αφρικής και ανατολής χρονολογείται το 60.000 π.Χ. Οι πρώτες ενδείξεις καλλιεργήσιμων φυτών και καθιστικών κοινοτήτων χρονολογούνται στο 12.000 π.χ. Έτσι, το μεγάλυτερο διάστημα της ανθρώπινης παρουσίας στη γή (90%), δεν υπήρχαν καθιστικές κοινότητες παρά νομαδικές (κυνηγοί,  τροφοσυλλεκτες νομάδες ).  

· '' είναι δύσκολο να μην αναρωτηθούμε τι πήγε στραβά και φτάσαμε εως εδώ. Δεν έχω καμιά φιλοδοξία να απαντήσω τέτοιου είδους ερώτηση. Αυτό που μπορώ να απαντήσω με σιγουριά είναι ότι είμαστε εμείς -στο μεγαλύτερο μέρος- υπαίτιοι. Και θα το αποδείξω με μια ιατρική αναλογία. Πάνω απο τα δυο τρίτα νοσηλειών σε βιομηχανικές χώρες οφείλονται σε ιατρογενείς ασθένειες , ή αλλιώς σε ασθένειες που προκλήθηκαν απο προγενέστερες φαρμακευτικές ή περιθαλπικές παρεμβάσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα σημερινά περιβαλοντικά προβλήματα, είναι κατα κύριο λόγο ιατρογενούς φύσης. Αμα είναι έτσι , θα ήταν καλύτερα να παραγάγουμε μια ιατρική ιστορία σε βάθος μέσω τη οποιάς θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε σε μεγάλη κλίμακα , τις ρίζες των  σημερινών προβλήματων..''21

· Το πολιτισμικό αφήγημα, ανυψώνει τη καθιστική ζωή σε σύγκριση με τη νομαδική. Την παρουσιάζει ως ανώτερο τρόπο ζωής. Ελλείψει στοιχείων, ερευνητές υποθέτουν ότι οι άνθρωποι εγκατέλειψαν τον νομαδικό τρόπο ζωής όντας εξαντλημένοι απο αυτόν το τρόπο επιβίωσης που αποτελούσε κυρίαρχο επι χιλιάδες χρόνια. Παρόλα αυτά , υπάρχουν συνάμα στοιχεία που υποδεικνύουν μια συνεχή αντίσταση  μιας μερίδας ανθρώπων ως προς την καθιέρωση μια μόνιμης καθιστικής ζωής (Προσωπικό σχόλιο μετα-ανάγνωσης : Στην αρχή, υπήρχαν μόνο νομάδες. Στη συνέχεια , λόγω αύξησης πληθυσμού, αντίστοιχης μείωσης διαθέσιμης τροφής  και παράλληλων  μη ευνοικων περιβαλλοντικών συνθηκών , πολλοί άνθρωποι άρχισαν να κάνουν ημινομαδικό τρόπο ζωής. Στη συνέχεια, με την ανάδυση πολλών κρατών, βλέπουμε οι πληθυσμοί που αποτελούσαν μέρος των πρώιμων κρατών, πολλες φορές  εγκατέλειπαν με σκοπό να ακολουθήσουν ένα πιο νομαδικό τρόπο ζωής ή  εστω ενα αγροτικό- καθιστικό αποσυγκεντρωμένο μοντέλο ζωής. Εξέφραζαν με αυτή τη στάση, ένα τρόπο αντίστασης. Παράλληλα με αυτούς

που εγκατέλειπαν τα πρώτα κράτη- για πολλους και διάφορους λόγο που δεν αναπτύσσονται για λόγους συντομίας- υπήρχαν και άλλες κοινότητες ανθρώπων, οι επονομαζόμενοι βάρβαροι. Αυτοί κατάφεραν να ξεφύγουν του κυρίαρχου μοντέλου - αγροτικα πρώιμα κράτη - και διατήρησαν ένα νομαδικό τρόπο ζώης χωρίς μόνιμη οικία. Στην αρχή ήταν αυτόνομοι απο άποψη τροφής -κυνηγοί ,τροφοσυλλέκτες- μετέπειτα όμως εξελίχθηκαν - ενδεχομένως λόγω συνθηκών όπως των προαναφερθέντων- σε λεηλάτες. Αντι να ενσωματωθούν στο υπάρχον αγροτικό μοντέλο και να υποδουλωθούν , αποφάσισαν να το λεηλατούν και να ικανοποιούν κατα αυτό το τρόπο τις διατροφικές τους ανάγκες. Στην συνέχεια ανέπτυξαν συμμαχίες (προστασία,  εμποριο ) με το κύριαρχο πολιτισμικό μοντέλο ώσπου εν τέλει αφομοιώθηκαν εξ ανάγκης λόγω της τεχνολογικής προόδου - δημιουργία και κατοχή όπλων απο κρατιδια - Παρόλαυτά , αντιστεκόμενοι ύπαρχουν μεχρί και σήμερα. Άνθρωποι που αντιστέκονται στο κυρίαρχο μοντέλο. Άνθρωποι που πάνε κόντρα  στο σύστημα. Άνθρωποι που απομονώνονται απο αυτό και ακολουθούν έναν ημι-αυτόνομο τρόπο ζωής.)24

· Η εξημέρωση των φυτών αποτελεί αποτέλεσμα που επήλθε με τη πάροδο πολλών χρόνων( υποθέσεις περι τριών χιλιετιών).  Η εξημέρωση επήλθε πολύ μετά την εμφάνιση της καλλιέργειας σιτηρών.  Αποτελέι μια μακρόχρονη διαδικασία εν εξελίξει κατα την οποία οι άνθρωποι κατάφεραν να ελέγχουν καλύτερα τις αναπαραγωγικές δυνατότητες των φυτών και των ζώων που τους ενδιαφέρουν , με το να τα προστατεύουν και να τα εκμεταλλέυονται με επιλεκτικό τρόπο. Το φαινόμενο γενικεύτηκε αργότερα σε ανθρώπους μέσω του πατριαρχικού ελέγχου των αναπαραγωγικών δυνατοτήτων των γυναικών ( σκλάβων,  φυλακισμένων).

· Τα  αφηγήματα των κράτων αποτελούν τα κυρίαρχα σε ιστορικό-αρχαιολογικό επίπεδο ελλέιψει άλλων. Τα κράτη κατάφεραν μέσω της επινοησης της γραφής να παρουσιάσουν μονομερώς την τοτε πραγματικότητα. Οτι  ξέρουμε γα άλλες μορφές κοινοτήτων , το ξέρουμε μέσω κρατικών αφηγημάτων . Οι κοινότητες που παρουσιάζουν εναλλακτικό τρόπο ζωής σε σχέση με το κυρίαρχο, δεν άφησαν τίποτα πίσω τους. Μέχρι και σήμερα, οι εκάστοτε αρχαιολογικο-ιστορικές έρευνες πραγματώνονται υπο τη χορηγία του κράτους και αποτελούν ένα ναρκισιστικό αυτο-πορτραίτο. Τα θεσμικά όργανα μέχρι πρώτινος, ευννούσαν  αυτή την παράδοση των αρχαιολόγων να προάγουν την εξαγωγή έρευνας  και αναλύσης αρχαιολογικών μνημείων μεγάλης κλίμακας (λόγω της μεγαλύτερης ευκολίας ανακαλύψεων και της μετέπειτα αναγνωρισιμότητας). Έτσι , κατα αυτό το τρόπο, κοινότητες νομαδικές, τροφοσυλλεκτών ή κυνηγών που άφηναν πίσω τους βιοδιασπώμενα ερείπια αποτελούν παραγνωρισμένο κομμάτι της ιστοριας. 29

· Ενάς τρόπος να διαφοροποιήσουν τους κοινότητες βαρβάρων στα γραπτά τους ήταν με τις λέξεις '' ωμός'' ''μαγειρεμένος''.  

· Τα πρώιμα κρατίδια αποτελούσαν αποθήκες τροφής, προιόντων , ζωων, ανθρώπων. Κάποια δεδομένη ιστορική στιγμή, οι κοινότητες βαρβάρων, αποφάσισαν να αλλάξουν  το τρόπο τροφοσυλλογής τους. Τροφοσυλλέγαν μέσω λεηλασιών κρατών και έτσι έπαιρναν ότι χρειάζονταν συνεχίζοντας το νομαδικό τρόπο ζωής τους. Ετσι τα κράτη για να προστατεύτουν απο αυτό το συχνό φαινόμενο αναγκάζοταν να συνάψουν συμμαχίες με κοινότητες βαρβάρων ( τακτική προσφορά αγαθών με ανταλλαγή υπηρεσιών ή δωροδοκίες ). Πολλες φορές , οι σχέσεις μεταξύ κρατών-βαρβάρων ήταν και εμπορικές. Πολύ συχνά, τα κρατίδια χρειάζονταν αγαθά που μόνο οι νομάδες μπορούσαν να τους προσφέρουν λόγω της κινητικότητας  και της  

δεξιοτεχνίας. Ετσι , χωρίς να αποτελούν μέρος του κράτους, βρίσκοταν στην υπηρεσία του κράτους.  

· Κάποτε οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων διακρίνονταν απο πολυποικιλία και πολυμορφία γεγονός που έκανε πολυ δύσκολη την φορολόγηση ως προς μια μοναδική πολιτική δύναμη. Οι κοινότητες ανθρώπων ακόμη και αν ήταν καθιστικές είχαν πολυποίκιλλη δίαιτα. Πολλές απο αυτές τις πρώτες καθιστικές κοινότητες - που πολλές φορές ήταν ημινομαδικές- μέναν σε περιβάλλοντα πολυ πλούσια διατροφικά. Όπως για παράδειγμα σε αλλουβιακές πεδιάδες ( επρόκειται για παραποτάμιες πολλες φορές πλημμυρικές περιοχές) όπως αυτή του Νείλου και του Εφράτη στη κάτω Μεσοποταμιά. Περιοχές σαν και αυτές, ήταν πλούσιες σε φυτικούς και θαλάσσιους πόρους (ψάρια, πουλιά,χελώνες κ.τ.λ). Το μοντελο αύτο λόγω της αδυναμίας φορολόγησης (υπο τη μορφή προιόντων ,αντικειμένων, φυσικών αγαθών κ.ο.κ.) δεν ευνοούσε τη δημιουργία κράτους. Το μετέπειτα μοντέλο όμως (αυτό της αγροκουλτούρας και της καλλιέργειας σιτηρών ) διευκόλυνε τη δημιουργία και την καθιέρωση μιας πολιτικής δύναμης.  

· Η μετάβαση απο την κυνήγι και τη τροφοσυλλογή στην αγροκουλτούρα , απο την προιστορία στην ιστορία , απο την ''αγριότητα'' στο πολιτισμό δεν έγινε απο τη μια στιγμή στην άλλη όπως θέλει να παρουσιάζει το παραδοσιακό αφήγημα. Όλες αυτές οι μεταβάσεις αποτελούν μια μακρόχρονη ιστορική  αλυσίδα παρεμβάσεων στο περιβάλλον που ξεκίνησαν απο την εποχή του Ηomo erectus και την εξημέρωση της φωτιάς.  

· Δεν είμαστε το μόνο είδος που τροποποιεί το περιβαλλόν με τρόπο που να τον εξυπηρετεί. Οι κάστορες είναι ένα απο τα πιο γνωστά είδη που προβαίνουν σε αυτό. Ωστόσο το ίδιο κάνουν και οι ελέφαντες , τα τσακάλια , οι αρκούδες και γενικά σχέδον όλα τα θηλαστικά προβαίνουν σε  δημιουργία μιας ''φωλιάς'' η  οποία τροποποιει τις φυσικές ιδιότητες του εκάστοτε περιβάλλοντος και τη διασπορά-διανομή   των υπόλοιπων ειδών της πανίδας-χλωρίδας και μικροοργανισμών που συνυπάρχουν στο ίδιο περιβάλλον. Τα έντομα -και συγκεκριμένα τα'' κοινωνικά'' έντομα- όπως τα μυρμήγκια ,οι μέλισσες και οι τερμίτες, κάνουν το ίδιο.  Μέσα απο μια οπτική πιο ενδόμυχη και σφαιρική θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για τα φυτά . Τα φυτά επίσης τροποποιούν σε μεγάλο βαθμο το περιβάλλον τους. Μετα την τελευταία περίοδο των παγετώνων, σημειώθηκε αύξηση των βελανιδιών . Αυτή η αύξηση οδήγησε σε συγκεκριμενοποιημένα εδάφη, σε σκίαση , στην ανάπτυξη  φυτικών ειδών ανταποκρινόμενων στις νέες συνθήκες και στην πληθώρα βελανιδιών που αποτέλεσε ''μάνα εξ ουρανού'' για πολλά θηλαστικά , μεταξύ των οποίων και του ανθρώπου.  

· Πολύ πριν την καθιέρωση  του αγροτικού  μοντέλου - που διακρίνεται απο συστηματική καλλιέργειας σιτηρών-  ο Homo Sapiens ανάπλασε σε μεγάλο βαθμο το βιοτικό περιβάλλον γύρω του και αυτό οδήγησε σε μια σειρά

συνεπειών όχι πάντοτε καλοδεχούμενων. Αυτή η φυτοκομία-κηπουρική αρχικα μικρής κλίμακας, που ξεκίνησε με την ανακάλυψη της φωτιάς είχε ένα μεγάλο αντίκτυπο στον φυσικό κόσμο. Ηδη ξέρουμε ότι οι άνθρωποι της Έυφορης Ημισελήνου - πριν περίπου 11-12.000 χρόνια- προχωρούσαν σε παρεμβάσεις με σκοπό να τροποποιήσουν την άγρια φυτική βλάστηση προς συμφέρον τους, πολλές χιλιάδες χρόνια πριν τη εμφάνιση μορφολογικών ενδείξεων εξημέρωσης φυτών. Οι αρχαιολογικές έρευνες μας επιτρέπουν να χρονολογήσουμε την προαναφερόμενη εμφάνιση ενδείξεων εξημέρωσης  μέσω των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών που εμφανίζουν  είτε τα φυτά που έχουν υποστεί ένα ενεργητικό όργωμα είτε τα φυτά που έχουν καλλιεργηθεί ή μέσω της πτωτικής τάσης των  αυτοχθόνων φυτών που δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν σε αυτή την ανθρωπογενή παρέμβαση. Ένα εμβληματικό παράδειγμα ανθρώπων που προέβησαν σε αυτου του είδους  τη ''  γλυπτική του περιβάλλοντος'' αποτελούν οι κοινότητες που διέμεναν στις αλλουβιανές πεδιάδες του Αμαζονίου. Οι προαναφερθέντες πεδιάδες κατέστησαν βιώσιμες λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων. Οι κάτοικοι δημιούργησαν περιβάλλοντα φιλικά προς τον άνθρωπο ενώ ταυτόχρονα ευνόησαν με τις παρεμβάσεις του τα καρποφόρα δέντρα, τα  φοινικόδεντρα, τα μπαμπού και δέντρα που παρέχουν τα λεγόμενα καρύδια Βραζιλίας. Και έτσι συνέβαλλαν στην σταδιακή δημιουργία ανθρωπογενών δασών. Επρόκειτο λοιπόν για ένα  είδος '''κηπουρικής δασών '' βραδύ και μαχροχρόνιο.84

· Τακτικές που στόχευαν στην αύξηση επιθυμητών φυτών αποτελούσαν : η καύση της μη επιθυμητής χλωρίδας, το ξεχορτάριασμα, η κλάδευση , η επιλεκτική αποκομιδή, το αραίωμα, η κάλυψη , το πότισμα , η γονιμοποίηση κ.ο.κ. Όσο αφορά τα ζώα, προτού εξημερωθούν εξ ολοκλήρου, οι κυνηγοί είχαν βρεί τρόπους να τα προσελκύουν μετατρέποντας το φυσικό περιβάλλον μεταξύ άλλων. ( Προσωπικό σχόλιο : με τη πάροδο των χρόνων οι κυνηγοί είχαν γίνει πιο επιδέξιοι. Μετά απο τόσα χρόνια παρατήρησης της άγριας φύσης, συσσωρευόταν γνώση στη συλλογική μνήμη η οποία μεταλαμπαδευόταν στις επόγενες γενιές μέσω παρατήρησης ή προφορικού λόγου. Λόγω πολυεπίπεδης γνώσης του φυσικού κόσμου είχαν καταφέρει να βρουν τρόπους να προσελκύουν -ξεγελάνανε και να εκμεταλλέυονται με μεγαλύτερη ευκολία άλλες υπάρξεις. Αυτή ή σφαιρική πολυεπίπεδη γνώση του φυσικού περιβάλλοντος άρχισε να αποδυναμώνεται όσο ισχυροποιούταν το πολιτιστικό οικοδόμημα. Και τώρα εμείς οι μοντέρνοι, εντελώς χαμένοι αναζητούμε αυτή τη χαμένη στη λήθη γνώση του φυσικού κόσμου)

· Απο την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, ο άνθρωπος είχε τη τάση να εξημερώνει. Πολλοί συνδέουν τη εξημέρωση με τη χρονική στιγμή της αγροκουλτούρας (γεωργίας, κτηνοτροφίας). Πριν την βιομηχανική επανάσταση, το εργαλείο που εξυπηρετούσε αυτό το σκοπό ήταν περισσότερο η φωτιά και λιγότερο το άροτρο. Αυτό λοιπόν που μας κατέστησε τον χωροκατακτητικό κυρίαρχο είναι η πολυεπίπεδη εξημέρωση πολλαπλών στοιχείων. Ακόμη και του ίδιου μας του ευατού. 85

· Ως προς τους λόγους της ανάδυσης  του αγροτικου-γεωργικού μοντέλου δεν υπάρχει καμιά ικανοποιητική απάντηση. Η κυρίαρχη θεωρία κάνει λόγο για μα σταδιακή ιοθέτηση αυτού του μοντέλου ως ''έσχατη λύση''. Οτι δηλαδή οι διαθέσιμοι πόροι μειώθηκαν με αποτέλεσμα η ανάγκη καλλιέργειας να κριθεί επιτακτική. Παράλληλα ο επινοητής της θεωριάς την ονομάζει έσχατη καθώς

αναγνωρίζει οτι  γεωργία σε σχεση με το κυνήγι και την τροφοσυλλογή αποτελούσε μια δραστηριότητα επώδυνη ,σωματικά κοπιαστική και συνάμα χρονοβόρα όποτε θεωρεί ότι κάποιοι άνθρωποι την ιοθέτησαν εξ ανάγκης. Θεωρεί ότι πολλες καθιστικές κοινότητες  (  που μέχρι τότε αποτελούνταν απο ανθρώπους  πολυμήχανους σε διατροφικό επίπεδο ) , την ιοθέτησαν ελλείψει διαθέσιμης τροφής στη γύρω περιοχή.  Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις που δείχνουν ότι το προανεφερθέν μοντέλο ιοθετήκε απο κοινότητες που δεν διακρίνοταν απο ανεπάρκεια διαθέσιμης τροφής. Παράλληλα, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ανάδυση του μοντέλου συμπορεύτηκε με μια μείωση των διαθέσιμων πόρων (θηραμάτων, φυτικών αγαθών).87

· Αυτή η ανάδυση του μοντέλου της ''οικογενειακής εστίας'' που διακρινόταν απο μια άνευ προηγουμένου συγκέντρωση ανθρώπων, καλλιεργήσιμων εκτάσεων, αποθηκευμένων σπόρων και σιτηρών και εξημερωμένων ζώων μετέτρεψε κατα πολύ τα μέχρι τότε δεδομένα. Αυτή η συγκέντρωση δημιούργησε ένα περιβάλλον φιλικό ως προς τους ξενιστές η παρουσία των οποίων δεν ήταν πάντοτε επιθυμητή.  Είδη ελκυόμενα απο αυτή τη νέα μορφή domus αφθονίας,  αποτελούσαν τα σπιτοσπουργίτια, οι ποντικοί , οι αρουραίοι, οι γάτες, οι σκύλοι, τα γουρούνια , τα κοράκια κ.ο.κ. Το κάθενα απο αυτά  έφερνε με την σειρά του, τα μικροπαράσιτα του (τσιμπούρια, ακάρεα, ψύλλους, ψείρες, κουνούπια κ.τ.λ) και τους θηρευτές του συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία ενός ενός μικρού οικοσυστήματος. Κανένας δεν κατάφερε να διατηρηθεί  αλώβητος μέσω αυτής της  πολυειδής συμβίωσης που διέκρινε τις οικογενειακές εστίες της Nεολιθικής εποχής. Τα ελκυόμενα είδη -αν και δεν  αποτελούν άμεσα εξημερωμένα είδη- παρουσίαζουν παρόμοια εξελικτικά χαρακτηριστικά  με τα εξημερωμένα είδη.  

·  Μια απο τις επιδιώξεις των κτηνοτρόφων ήταν να βελτιστοποιήσουν την αναπαραγωγή. Παρέμβαιναν λοιπόν κατα παρόμοιο τρόπο με σήμερα. Εσφαζαν τα νεότερα ηλικιακά αρσενικά και τα γηραιότερα θηλυκά με σκοπό να μεγιστοποιήσουν ποσοτικά τα γονιμοποιημένα θηλυκά κι τα παιδιά τους. Οταν οι αρχαιολόγοι θέλουν να μάθουν αν τα εκάστοτε ευρήματα οστών αποτελούν οστά εξημερωμένου ή μη ζώου, προβαίνουν σε κατανομές σχετικά με το φύλο και την ηλικία καθώς τα κριτήρια αυτά αποτελούν την καλύτερη ένδειξη για να καταλάβεις αν το εκάστοτε ζώο έχει δεχτεί ανθρωπογενή παρέμβαση. Τα προς εξημέρωσην ζώα , μετατράπηκαν σε ιδιοκτησία και βρίσκονταν υπο την προστασία και την φροντίδα των ιδιοκτητών τους. Αυτό συνετέλε στην οριστική απώλεια πολλων ενστίκτων ( σεξουαλική- τροφική αντιπαλότητα, ένστικτο κυνηγιού και έυρεσης θηράματος) και στη γενετική τροποποίηση τους.  

· Ανάμεσα στα πρώτα τετράποδα που επέλέχθησαν να εξημερωθούν, το γουρούνι και η κατσίκα, όταν κατάφερναν να διαφύγουν του εξημερωτικού κλοιού, κατάφερναν με επιτυχία να επανενταχθούν στην άγρια φύση. 93

· Πολλές φορές αποδίδουν ιδιότητες στα πρόβατα -μικροψυχία, απουσία ατομικότητας , κομφορμιστική  συμπεριφορά της μάζας- έτσι ώστε να εξηγήσουν το λόγο που επελέχθησαν μεταξύ άλλων να εξημερωθούν. Πάνε 8 χιλιάδες χρόνια που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να εξημερώνουν τα πρόβατα με μέτρο την υπακοή τους (σκοτώνοντας έτσι τα πιο επιθετικά και ανυπάκουα που προσπαθούσαν να ξεφύγουν ). Επομένως τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν , επήλθαν μετά απο πολλαπλές παρεμβάσεις. Δεν αποτελούν τυπική συμπεριφορά. Παράλληλα με αυτή την αλλαγή συμπεριφοράς

παρατηρήθηκαν φυσιολογικές αλλαγές . Για παράδειγμα, ο σεξουαλικός διμορφισμός - ή αλλιώς οι ανατομικές  διαφορές μεταξύ θηλυκών και αρσενικών- μειώθηκε. Για παράδειγμα τα κέρατα των αρσενικών προβάτων μέσω των οποίων προστατεύονταν απο θηρευτές -αντίζηλους , συρρικνώθηκαν ή εξαφανίστηκαν εξ ολοκλήρου λόγω αχρησίας. Επίσης, τα εξημερωμένα πρόβατα είναι πολυ πιο γόνιμα σε σχέση με τα αξημέρωτα αδέρφια τους. Ακόμη μια μορφολογική αλλαγή αποτελεί η νεοτενία ( η πρόωρη πρόσβαση στην ενήλικη ζωή και η κατα συνέπεια  διατήρηση μορφολογικών χαρακτηριστικών -σε κρανιακό επίπεδο- ή  συμπεριφορών  των νεανικών τους χρόνων). Παράλληλα , η μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου ανέρχεται σε ποσοστό 24% μέσα σε μια χρονική περίοδο 10 χιλιάδων χρόνων εξημέρωσης κάτι που ίσως ενδεχομένως εξηγεί και την ευπείθεια τους. 95

· Γεγονός παράδοξο αποτελεί η μεγάλη θνησιμότητα σε συνδυασμό με την μεγάλη γεννητικότητα. Παρατηρήθηκε ότι τα έγκλειστα ζώα αναπαράγουν σε πολυ μεγαλύτερο βαθμό απο τα αντίστοιχα αξημέρωτα. Επίσης φτάνουν σε αναπαραγωγική ηλικία πιο γρήγορα και είναι πιο γόνιμα απο τα τα αντίστοιχα 'αδάμαστα''. Παράλληλα σε κάποια ζώα παρατηρήθηκε μια παρατεταμένη παραγωγική ηλικία . Δεν φαίνεται να έχουν οδηγηθεί σε κάποια επαρκής αιτιολόγηση αυτού του φαινομένου. Η θνησιμότητα πάλι, δεν είναι δύσκολο να αιτιολογηθεί. Τα ζώα σε έγκλειστο χώρο, παρουσίασαν -και συνεχίζουν- πολλαπλές αρρώστιες λόγω του δυσχερούς περιβάλλοντος ( υπερσυσσώρευση ζώων και ζωικών εκκρίσεων-περιττωμάτων κ.ο.κ).  

· Παρόλα αυτά , μορφολογικές και συμπεριφορικές αλλαγές παρατηρήθηκαν στο ανθρώπινο είδος εξίσου. Η καθιστική ζωή, η δημογραφική συγκέντρωση και η διατροφική κυριαρχία των σιτηρών άλλαξαν κατα πολύ τα μέχρι τότε δεδομένα. Σε ερευνητικό επίπεδο,άμα θέλουμε να καταλάβουμε αν μια γυναίκα αποτελούσε μέλος καθιστικής κοινότητες ή επιδιδόταν αντι αυτού σε τροφοσυλλογή , αρκεί να εξετάσουμε τα κόκκαλα της πλάτης, των δαχτύλων και των γονάτων. Η καλλιέργεια των σιτηρών αποτελούσε μια επίπονη εργασία. Οι καλλιεργήτες, παρουσίαζαν πολλα μυοσκελετικά προβλήματα λόγω αυτής της πολύωρης, επαναλαμβανόμενης εργασίας.  

· Θα μπορούσαμε να πούμε κατα αναλογία με τα ζώα,  ότι η διάδοση και ιοθέτηση του αγροτικού μοντέλου και της καθιστικής ζωής μετέτρεψε τον άνθρωπο σε ''ζώο κοπαδιού''. Κάτι που ήταν σε πολυ μικρότερο βαθμό πρωτύτερα.  

· Το μικροπεριβάλλον που δημιουργήθηκε γύρω απο το domus αποτέλεσε πέδιο πρωτόγνωρων επιδημιών. Ολη αυτή η συνύπαρξη-συμβίωση πολλών και διαφορετικών όντων οδήγησε σε ζωονόσους επιδημίες. Ολοι μοιράζονταν τα ίδια μικρόβια-παράσιτα και ανέπνεαν τον ίδιο αέρα. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι ο άνθρωπος παρουσίαζε παρόμοια προβλήματα με αυτά των έγκλειστων ζώων. Τα πρόβατα για παράδειγμα , ήταν μικρότερα συγκριτικά με τα αντίστοιχα αδάμαστα. Παράλληλα , τα ευρήματα των οστών τους, αποκαλύπτουν παθήσεις οστών οφειλόμενων σε συσσωρευμένο πληθυσμό και σε μη πολυποίκιλλη διατροφή που οδηγούσε σε συγκεκριμένες ανεπάρκειες. Αντίστοιχα οι άνθρωποι του domus , παρουσίαζαν οστά πολυ μικρότερα απο τα αυτά των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ενώ παράλληλα τα κόκκαλα τους και τα δόντια τους διακρίνονται απο διατροφικό στρές -σιδηροπενική αναιμία- που ενδεχομένως οφείλονταν στις διατροφικές τους επιλογές ( κυριαρχία σιτηρών).

· Οι άνθρωποι που επέλεξαν το domus σαν μοντέλο επιβίωσης, κινούνταν πολυ λιγότερο, έμεναν σε πυκνοκατοικημένες κοινότητες - και για αυτό κινδύνευαν πολυ περισσότερο απο αρρώστιες- είχαν  περιορισμένες διατροφικές επιλογές και θρεπτικά πιο φτωχές ( περιορισμός διατροφικής ποικιλίας χορτοφάγων με αντίστοιχο περιορισμό ποικιλίας και πρωτεινών σε σαρκοφάγους οργανισμούς όπως ο homo sapiens ) χαλάρωση της '' φυσικής επιλογής''  εκτελούμενης απο τους θηρευτές  εκτός του χωροριοθετημένου πλαισίου του  Domus.

· Ομως, η ανθρώπινη αυτοεξημέρωση ξεκίνησε πολύ πιο πριν απο την Νεολιθική εποχή και ίσως και την ίδια την ύπαρξη του homo sapiens. Απο τότε που ο άνθρωπος ανακάλυψε τη φωτιά. Με τη βοήθεια της φωτιάς μπορούσε να μαγειρέψει και να αναπλάσει το χώρο γύρω του. Η ανακάλυψη της φωτιάς, οδήγησε σε μέιωση του μεγέθους των δοντιών και του αναστήματος του, σε μείωση του σεξουαλικού διμορφισμού, σε μικρότερη σκελετική ανθεκτικότητα μεταξύ άλλων.  

· Aπο εξελικτική σκοπιά, βλέπουμε ότι οι  μορφολογικές -συμπεριφορικές αλλαγές που επέφερε η καθιστικη ζωή και η καλλιέργεια σιτηρών - το μοντέλο του domus-  ήταν δραστικές σε σχέση με αλλαγές που προήλθαν.  

· Το μοντέλο domus  επρόκειτο για ένα τεχνητό περιβάλλον, '´κουλτουρικά' τροποποιημένο το όποιο οδήγησε σε πολλαπλές βιολογικές εξελίξεις.  

· Αμα είναι αλήθεια ότι τα εξημερωμένα φυτά δεν θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς την δικιά μας φροντίδα , τότε και η επιβίωση μας μας εξαρτάται αποκλειστικά απο μια μερίδα ανθρώπων, των καλλιεργητών. 102

· Μέσω του μοντέλου domus  είναι δύσκολο να διαχωρίσεις ποιος είναι στην υπηρεσία ποιανού. Είτε πρόκειται για φυτά είτε για ζώα. Οι άνθρωποι επιδίδονταν σε πολυ κοπιαστικές δουλειές για να εξασφαλίσουν ασφάλεια ηρεμία και φροντίδα στα ζώα τους ή για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των φυτών τους. 102

· Η αποψίλωση και η καλλιέργεια εδαφών όπως και η βοσκή νέων εξημερωμένων ειδών, οδήγησαν σε καθολική αλλαγή του μέχρι τότε περιβάλλοντος. Τα αναδυόμενα οικοσυστήματα , ήταν πιο ηλιόλουστα , με εδάφη πιο εκτεθειμένα στον ήλιο ενώ ταυτόχρονα  νέα ζωικά και φυτικά είδη εμφανίστηκαν. Αυτή η μεταμόρφωση του περιβάλλοντος συνέβη εκ προθέσεως απο τις πρώτες καθιστικές κοινότητες.  

· Αυτό το νέο μοντέλο διαβίωσης, χαρακτηριζόνταν απο συσσώρευση ζώων και ανθρώπων σε περιορισμένο χώρο. Αυτή η πληθυσμιακή συσσώρευση οδήγησε εν συνεχεία σε συσσώρευση περιττωμάτων και απορριμάτων. Η μη κινητικότητα τους,  ενέντεινε περισσότερο την κατάσταση. Αυτή η συσσώρευση απορριμάτων - περιττωμάτων δημιουργούσε ένα ευνοικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροβίων και παρασίτων. Παράλληλα, το περιβάλλον αυτό προσέλκυε πολλά έντομα ή αρθρόποδα που αποτελούσαν επίσης φορείς ασθενειών. Απο την άλλη μεριά, οι κυνηγοί -τροφοσυλλέκτες ξεφορτώνονταν εύκολα τα παράσιτα τους μετακινούμενοι σε νέα περιβάλλοντα. Οι άνθρωποι των καθιστικών κοινοτήτων νοσούσαν αλλά δεν γνώριζαν τίποτε περι του αόρατου εχθρού. Επιχειρούσαν να γιατρευτούν με αναποτελεσματικά  γιατροσόφια αλλά με τη πάροδο του χρόνου κατάλαβαν ότι μόνο η φυγή είναι αποτελεσματική. Έτσι , ενστικτωδώς διέφευγαν

των πόλεων για να σωθούν ενώ συνέχιζαν να μην γνωρίζουν πολλά περι ασθενειών. Στην πραγματικότητα, όλο αυτό το μυστήριο άρχισε να διαλευκάνεται με την εξέλιξη των επιστημών  όπως αυτή της μικροβιολογίας (Pasteur, Koch). Χάρις στις ανακαλύψεις των επιστημών, το υγειονομικό σύστημα των πόλεων βελτιώθηκε ( αποχευτικό σύστημα, σύστημα εκκένωσης χρησιμοποιουμένων νερών κ.τ.λ.).  Η άγνοια περι μεταδοτικότητας, χρόνιων ασθενειών, μικροβίων κ.ο.κ άρχισε σιγά σιγα να μειώνεται. 110

· Μπορούμε να υποθέσουμε ότι πολλές απο τις πρώτες καθιστικές κοινότητες αποδεκατίστηκαν ή εξαλείφθηκαν απο αυτές τις πρωτόγνωρες αρρώστιες. Απο τη σκοπια της '' φυσικής επιλογής'' θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι κάποιοι επιβίωσαν και άρχισαν να αναπτύσουν αντισώματα σε πολλά παθογενούς τύπου μικρόβια. Μόνο όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν, μπόρεσαν να αναπαράχθούν. Ετσι σιγά σιγά με την πάροδο του χρόνου, οι vόσοι  έγιναν ενδημικές( πιο τακτικές αλλά λιγότερο θανάσιμες ). Παρόλα αυτά, οι πληθυσμοί που έρχονται σε επαφή με ενδημικές κοινότητες, είναι πολύ πιο ευάλωτοι απο ανοσιολογική σκοπιά καθώς δεν έχουν αναπτύξει άμυνες. Παράλληλα, στοιχεία δείχνουν ότι οι ευάλωτοι πληθυσμοί των καθιστικών κοινοτήτων (νεογνά, έγκυες ) παρουσίαζαν μεγάλη θνησιμότητα, γεγονός που το αποδίδουν όχι μόνο στις καινούργιες θανατηφόρες επιδημίες αλλά και στην διατροφικά φτωχή διατροφή - κυριαρχία σιτηρών- που τους αποδυνάμωνε ακόμη περισσότερο.  

· Η αγροοικολογική ευαλώτητα των εξημερωμένων φυτικών ειδών -λόγω της  γενετικής ομοιομορφίας μεταξύ άλλων-  μπροστά σε παθογόνους οργανισμούς και στο ενδεχόμενο θηρευτών, προκαλούσε διατροφική αβεβαιότητα στους ύψιστους φύλακες τους , εξίσου θηρευτών : καλλιεργητών 126

· Τα πρώτα κράτη-πόλεις ποτέ δεν γνώρισαν την αυτεπάρκεια, ούτε καν μια σχετική αυτεπάρκεια. Ποτέ δεν σταμάτησαν να αναζητούν αγαθά εκτός των πόλεων ( ξύλα κατασκευής-καύσης, τροφή υπο την μορφή ψαριών, άγριων φρούτων-λαχανικών ,σπόρων κ.ο.κ).  

·  Η καλλιέργεια περιορισμένων -επιλεκτικών φυτικών ειδών, μια περιορισμένης ποικιλίας ομάδα ζώων και ένα βιοτικό περιβάλλον αρκετά απλουστευμένο που επιζητούσε συνεχή υπεράσπιση εμπρός στα στοιχεία της φύσης που είχαν σκοπίμως εξαιρεθεί εκ του τοπίου και επιθυμούσαν να αναγεννηθούν, αποτελούσαν χαρακτηριστικά των πόλεων-κρατών.

· Ο υπερπληθυσμός και η απλοικότητα καθιστούσαν τα πρώτα καθιστικά κράτη πολύ ευάλωτα ως προς την κατάρευση. Κατα την περίοδο της  αγροκουλτούρας της ύστερης Νεολοθικής εποχής , έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για ανάπτυξη τεχνολογιών με σκοπό την βελτιστοποίηση της παραγωγής των επιλεγμένων φυτών-ζώων. Μια αρρώστια - των ζώων,ανθρώπων ή φυτών- μια ξηρασία, παρατεταμένες βροχές, μια εισβολή ακριδών, ποντικών ή πουλιών θα μπορούσαν όλα να τα διαλύσουν σε ένα λεπτό. Επομένως η προσφυγή σε ένα μοντέλο τόσο ευάλωτο που διέθετε τόσο περορισμένες τροφικές επιλογές και υπερπληθυσμό δημιουργεί προβληματισμούς. Πως ένα τέτοιο μοντέλο κατάφερε να επικρατήσει και  να επιβληθεί μεταξύ άλλων και εν συνεχεία να μετατρέψει όλο το κόσμο κατα εικόνα του ;126

· Γιατί άραγε ήταν τα σιτηρά - κριθάρι, κεχρί, σιτάρι- αυτά που επελέχθησαν να αξιοποιηθούν απο τα ανερχόμενα κράτη ; O αρακάς, τα ρεβύθια και η φακή αποτελούσαν φυτά εξημερωμένα στην Μ.Ανατολή παράλληλα με τη σόγια και τα κολοκασία στην Κίνα.  Γιατί λοιπόν τα σιτηρά ήταν αυτά που επιλέχθηκαν για να υποβοηθήσουν την δημιουργία κρατών ; Πέρα απο τα οσπριοειδή , η πατάτα ,οι μπανάνες,  τα φυστίκια ,η μανίοκα αποτελούσαν επίσης εξημερωμένα φυτά. Μεταξύ αυτών , κάποια θα μπορούσαν κάλλιστα να ικανοποιήσουν τις αγροδημογραφικές απαιτήσεις του πληθυσμού και των θρεπτικών αξιών. Κατα τη γνώμη μου, ο σύνδεσμος μεταξύ κράτους-σιτηρών, αποτελεί η ευκολία  φορολογικής αξιοποίησης. H ορατοτητα, η διαιρετότητα, η δυνανότητα αξιολόγησης , η ´´ορθολογικότητα´´ τους  και η ευκολία μεταφοράς και αποθήκευσης μετατρέπουν τα σιτηρά σε ιδανική φορολογική βάση. Μεταξύ των υπολοίπων , υπάρχουν αρκετά που  ικανοποιούν πολλά απο αυτά τα κριτήρια αλλά κανένα όλα. Το γεγόνος ότι τα σιτηρά μεγαλώνουν εκτός εδάφους και ωριμάζουν πάνω κάτω τον ίδιο διάστημα, διευκόλυνε επίσης τους φοροεισπράκτορες.  

· Η δημογραφική συγκέντρωση δεν συμβάδισε απαραίτητα  με την ανάδυση των πόλεων-κρατών. Χωρίς μια κουλτούρα σιτηρών μεγάλης κλίμακας,  η  διαθεσιμότητα τροφής θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πρόωρη αστικοποίηση και σε μια ανάπτυξη εμπορίου  αλλά όχι στην ίδρυση ενός κράτους.146

· Κάθε φορά που ήταν δυνατό, αύξαναν το αριθμό και την αναγνωσιμότητα του πληθυσμού μετακινόντας και επανατοποθετώντας με βία τα υποκείμενα και τους φυλακισμένους πολέμου.  

· H σύλληψη της ιδέας '' ισότητα των εδαφών'' υπο των Qin επιθυμούσε να έχουν όλα τα υποκείμενα του κράτους αρκετή γη ώστε αργότερα να πληρώνουν φόρους. Αυτό με τη σειρά του συνέτεινε σαν δημογραφική βάση για στρατολόγηση. Παράλληλα υπο τους Qin , η ''έξοδος'' εκτός κράτους απαγορευόταν ενώ ταυτόχρονα υπήρχαν φορολογικές ελαφρύνσεις για όσους εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του κράτους ( όπως για παράδειγμα στις γόνιμες γυναίκες και στις οικογένειες τους).

· Η τέχνη του να κυβερνάς οφείλεται στο μεγαλύτερο μέρος της στην πολιτική ανάπλαση της επικράτειας με τρόπο που να διευκολύνεται η ιδιοποίηση.  

· Ο συγκετρωτισμός - εδάφών, πληθυσμού- και η λεπτομερής καταγραφή - ανθρώπων, εδαφών, φόρων, αποθηκευμένης τροφής κ.ο.κ.-  που διευκολύνθηκε με την εφέυρεση της γραφής  έπαιξαν ρόλο ενισχυτικό ως προς τις πόλεις-κράτη.  

· Για ευνόητους λόγους πολλά απο αυτά τα αρχαικά κράτη, οδηγήθηκαν σε κατέρρευση. Η κατέρρευση συνοδευόταν απο μια αντίστοιχη μείωση του αλφαβητισμού. Οταν τα κράτη διαλύονταν, οι εναπομείναντες άνθρωποι σκορπίζονταν με αποτέλεσμα η γραφή και ο αλφαβητισμός - που λίγοι άνθρωποι , σε πόστα ιεραρχικά υψηλά γνώριζαν στις πόλεις- να εξασθένιζε. Για παράδειγμα η γραμμική β' εξαφανίστηκε και όταν η γραφή επανεμφανίστηκε πήρε μια εντελώς νέα μορφή (φοινικικο).

· Ο τρόπος με τον οποίο τα πλήθη συγκεντρώθηκαν διευκόλυνε  τη δημιουργία πλεονάσματος. Η εμβρυική μορφή των πρώτων κρατών, διακρινόταν απο πλεόνασμα αγαθών. Το πλεόνασμά αυτό, βρισκόταν στα χέρια των μη παραγωγικών ελιτ  που  επιβιώναν μέσω αυτής της ιδιοποίησης του πλεονάσματος

των αγαθών προερχόμενων απο τις  παραγωγικές  δυνάμεις. Πριν την δημιουργία συγκετρωτικών πολιτικών δυνάμεων και την συνεπακόλουθη  καπιταλιστική συσσώρευση  δεν υπήρχε ανάγκη δημιουργίας πλεονάσματος. Τα παραγόμενα αγαθά ήταν ανάλογα των αναγκών τους. Η  ικανοποίηση των αναγκών ήταν το μέτρο παραγωγής. Επομένως, δεν υπήρχε κανένας λόγος να εντατικοποίησουν την επίπονη αγροτική δουλειά. Έρευνες ( theory of peasant economy , chayanov) μάλιστα έδειξαν ότι όταν μια οικογένεια είχε περισσότερα ενεργά μέλη απο μη ενεργα-παραγωγικά, η ένταση  της δουλειάς μειωνόταν όταν το απαιτούμενο επιπέδο ικανοποιήσης επιτυγχανόταν. Παράλληλα αν προέκυπτε πλεόνασμα, χρησιμοποιούνταν  για την διεξαγωγή ψυχαγωγικών και πολιτισμικών  δραστηριοτήτων.  

·  Ετσι λοιπόν, οι ελίτ όφειλαν να εξαναγκάσουν τους πληθυσμούς να παράγουν πλεόνασμα έτσι ώστε να το ιδιοποιηθούν .Αυτό το κατάφερναν μέσω της συστημικής επιβολής δουλειάς. Το κάθε πρώιμο κράτος χρησιμοποιούσε διαφορετικούς τρόπους εξαναγκασμού ( σκλαβιά, εξαναγκαστική δουλειά για αποπληρωμή χρεών, τακτική απαίτηση σιτηρών ή άλλων προιόντων ,  φόροι υποτέλειας κ/ο/κ.) επαγρυπνώντας ως προς διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ της μεγιστοποίησης της παραγωγής και αντίστοιχης άυξησης του πλεονάσματος και του ενδεχομένου μαζικής εξόδου του πληθυσμού.  

· Πολυ αργότερα, οι κρατικοί φορείς κατάφεραν να  εξασφαλίζουν το πλεόνασμα χωρίς αυτήν την μορφή άμεσης επιβολής και εξαναγκασμού.  Οταν η ανθρώπινη παρουσία εξαπλώθηκε σε κάθε κομμάτι γής και τα μέσα παραγωγής (τότε η γη)  βρίσκονταν υπο την κατοχή ιδιωτών ή υπο τον έλεγχο των κρατικών φορέων, η παραγωγή πλεονάσματος δεν γινόταν μέσω της εξαναγκαστικής δουλειάς αλλα μέσω της μισθωτής.

· Οταν ο ανθρώπινος πληθυσμός έγινε τόσο πυκνός ωστε να καθιστήσει κάθε κομμάτι γης ελέγξιμο, η υποτέλεια κατεστάθη περιττή. Οι κρατικοί φορείς βρήκαν άλλο τρόπο να ελέγξουν τον πληθυσμό με λιγότερο άμεσο τρόπο. Αρκέστηκαν στο να στερήσουν στο παραγωγικό πληθυσμό το δικαιώμα να είναι ανεξάρτητοι καλλιεργητές ή να επιδίδονται σε άλλους τρόπους εξασφάλισης τροφής (κτηνοτροφία, κυνήγι ,τροφοσυλλογή κ.τ.λ).170

· Οι προκαπιταλιστικοι  πληθυσμοί, όταν δέχονταν να κάνουν μια μισθωτή εργασία, το έκαναν έχοντας  ως στόχο την εκπλήρωση ενός συγκεκριμένου σκοπού (αγορά μύλου, κάλυψη εξόδων γάμου κ.τ.λ.) . Αντίθετα με την συμβατική  μικροοικονομική λογική, διάλεγαν μισθωτές εργασίες υψηλά αμειβόμενες καθώς έτσι θα εκπλήρωναν τον προκαθορισμένο σκοπό ακόμη πιο γρήγορα με λιγότερη δουλειά(theory of peasant economy).

· Οι πρώτοι ποινικοί κώδικες μαρτυρούν μια μεγάλη τάση  φυγής των υποτελών πληθυσμών.  

· Στις αγροτικές κοινωνίες, το κυρίαρχο πατριαρχικό οικογενειακό μοντέλο αποτελεί έναν μικρόκοσμο της τότε κατάστασης που υποβοήθησε με τη σειρά του την καθιέρωση του αγροτικού μοντέλου. Οι πατριάρχες κατείχαν την εξουσία ελέγχου -εργατικού ή αναπαραγωγικού -  των γυναικοπαίδων. 170

· Κατα την περίοδο  Ουρουκ , ερευνητικά στοιχεία αποκαλύπτουν την ύπαρξη σπιτιού ''φυλακισμένων-αιχμαλώτων'' . 469 σκλάβοι και φυλακισμένοι πολέμου μεταφέρθηκαν στην πόλη Ουρουκ και κρατήθηκαν σε αυτό το σπίτι αιχμαλωσίας υπο την βασιλεία Rim-Anum. Τα σπίτια αυτά -που εικάζεται ότι υπήρχαν εξίσ ου